Asagi yukari piyasada bulunan CNC kontrol sistemlerinin tamami programlama amaciyla
kelime adres formatini kullanirlar. Kelime adres formatindan farkli olarak bazi CNC
kontrol sistemi imalatcilari nadiren de olsa Diyalog Sistemli Programlama vasitasiyla
programlarin yapilmasina imkan tanirlar. Buna karsin, bu yazida kelime adres formati ile
programlama isleminin nasil yapilacagi konusuna deginilecektir. Kelime adres formatinda
CNC tezgah programi cümle benzeri komutlardan olusmaktadir.Cümle benzeri komutlar
ise kelime olarak adlandirdigimiz bilesenlerden olusmaktadir. Bir kelime ise, harfleri
ifade eden bir adres ile bunu takip eden sayisal bir ifadeden olusmaktadir. Harfler CNC
kontrol sistemine kelime tipini (X,Y,Z,R,T,S,M v.s.), bunu takibeden sayisal deger ise bu
adresin alacagi sayisal degeri belirtir. Türkçede kullanilan cümlelerin kelimeler vasitasiyla
olusturuldugu gibi, CNC tezgah programi da bir dizi CNC tezgaha özgü cümlelerin arda
arda siralanmasi ile olusturulur. Asagida verilen örnege bakiniz.

CNC tezgah programinin temel olarak nasil bir yapida islem gördügünü anlatmak için,
CNC tezgah programina benzer bir örnek olarak baska bir sehirden firmanizi ziyarete
gelen bir müsterinize havaalanindan firmaniza kadar yolu tarif etmede kullandigimiz
sistemi alalim. Bu müsterinize firmanizin yerini tarif edebilmek için, ilk olarak
havaalanindan firmaniza kadar olan yolu hafizanizda canlandirmaniz gereklidir. Bu
canlandirma neticesinde müsterinize yolu adim adim tarif edersiniz. Ilk olarak suraya git,
oraya vardiktan sonra söyle yap ve suraya ulas v.s. gibi. Tüm bu tarifleri alan müsteri
sizin vermis oldugunuz talimatlari takip etmek suretiyle firmaniza ulasir. Eger yol
tarifinde bir yanlislik yapmis iseniz, müsteriniz yolunu kaybedecektir.
Benzer sekilde CNC tezgah programinin olusturulabilmesi için CNC tezgah programcisi
verilen is parçasini islemek için gerekli olan islem basamaklarini ilk olarak gözünde
canlandirir ve canlandirdigi isleme operasyon sirasina göre parça programini olusturur.
Sonuçta hafizasinda canlandirdigi iSlem operasyonlarini kademe-kademe CNC tezgaha
program olarak yazar. Programci programi yazmadan evvel parçayi isleyebilmek için, ne
tür takimlara gereksinim duyuldugunu ve bu takimlarin hangi sira ile isleme
operasyonunu yapacagini ve bu isleme operasyonlarinin nasil bir sira takip edilmek
suretiyle yerine getirilecegini hafizasinda canlandirmalidir. Eger bu canlandirma
operasyonunu programci yerine getiremiyor ise, programlama esnasinda problemler ile
karsilasacak ve parça programini yazamayacaktir. Iste usta makina operatörlerinin neden
en iyi CNC tezgah programcisi olduklari gerçeginin ardinda bu yatar. Deneyimli bir
makina operatörü, yapilmakta olan herhangi bir isleme operasyonunu hafizasinda
rahatlikla canlandirabilme kabiliyetine sahiptir.
Firmaniza ziyarete gelen müsterinize tarif ettiginiz yol bir tarif programidir. Bu programin
her bir satiri sira ile islenen cümlelerden olusmaktadir. Ayni sekilde CNC tezgahta
parçayi islemek için gerekli olan programda CNC tezgaha isleme operasyonunu adim
adim tarfi eden isleme operasyon basamaklarindan (cümle) olusmaktadir. Eger programda
bir hata yapilmis ise, islenmek amaciyla programlanan is parçasi elde edilemeyecektir.
Asagida CNC isleme merkezinde is parçasi üzerinde iki adet delik delen bir program
verilmektedir. Programda parantez içinde belirtilen komutlar yerine bunlarin CNC tezgah
dilinde karsiliklarini belirtmekteyiz. Bu örnek bir CNC tezgah programinin nasil bir
yapida oldugunu belirtmesi açisindan oldukça yararli bir örnektir.

%
O1; Program numarasi
N005 G54 G90 S400 M03; Koordinat sisteminin, mutlak modun seçimi ve iS milini
saatin dönüS yönünde 400 dev/dak da döndürme
N010 G00 X1. Y1. ; Ilk deligin XY koordinatina pozisyonlama
N015 G43 H01 Z0.1 M08; Takim boyu telafisinin verilmesi ve takimi 0.1 inç
yukariya pozisyonlama, suyu açma
N020 G01 Z-1.25 F3.5; 3.5 inç/mm ilerleme ile ilk deligin delinmesi
N025 G00 Z0.1; Delikten takimi hizli olarak refarans noktasindan 0.1
inç yukari çikarma
N030 X2.; Ikinci deliger hizli olarak pozisyonlama
N035 G01 Z-1.25; 3.5 inç/mm ilerleme ile ikinci deligin delinmesi
N040 G00 Z0.1 M09; Delikten takimi hizli olarak refarans noktasindan 0.1
inç yukari çikarma
N045 G91 G28 Z0.; Z ekseninde sifir noktasina gitme
N050 M30; Program sonu, baSa dön
%
Bu programdaki kelimeler ve komutlar biraz size yabanci gelse de, CNC programin
yukarida verilen zincirleme bir sira ile icra edilecegini belirtmekteyiz. Kontrol sistemi ilk
olarak programda bulunan ilk satiri (cümle) okur, yorumlar ve icra eder, bu satirin
islenmesi bittikten sonra sonraki satira geçer ve o satiri okur, yorumlar ve icra eder. Islem
tüm satirlar sira ile okunup, yorumlanip icra edildikten sonra sona erer.